* Trong môi trường cạnh tranh chọn lựa, người thích nghi mới tồn tại.
* Nếu chỉ lấy hưởng thụ vật chất làm thước đo giá trị đời người, há chẳng phải là bất cứ ai có máy điều hòa nhiệt độ và TV màu đều có giá trị hơn Khổng Tử, Aristotle và Washington chăng?
* Mọi tội ác đều bắt nguồn từ vô tri.
Điều đau đầu nhất của đa số học sinh có lẽ là ở chỗ thành tích học tập khi lên khi xuống. Bất kể là ở Tiểu học, Trung học hay Đại học đều như vậy. Trái tim của thày giáo đối với học sinh, phụ huynh đối với con cái lúc nào cũng như ở trên đầu, có thể cũng có không ít đặt trên thành tích học tập lên xuống.
Việc này mặc dù có chút phiến diện, nhưng lại cũng có phần đành chịu vậy. Để có thể tiếp nhận sự nghiệp vĩ đại cải tạo xã hội từ trong tay những người đi trước, tiếp tục làm rạng rỡ, để bạn sẽ có một cuộc đời thoải mái, trước khi bước vào xã hội tham dự vào cuộc cạnh tranh của cuộc sống bạn cần phải có đầy đủ bản lĩnh của mình, học tập những kiến thức văn hóa khoa học người trước để lại, đây là sự tích lũy vốn của đời người!
Có lẽ cha mẹ bạn đã tích lũy đủ của cải có thể cung cấp cho bạn thảnh thơi suốt đời, nhưng vốn liếng này là tồn tại hư ảo, nó thật ra không thể thay thế sự vận động của bản thân bạn đối với vận mệnh cuộc đời. Bản thân mình không có một khả năng nào chỉ dựa vào tích lũy của người trước để tiêu ma năm tháng, đời người như thế thật quá bi thảm, quá đáng tiếc. Xưa nay ở trong và ngoài nước chưa hề có một cuộc đời như thế có thể phát ra được một chút hào quang.

Trong môi trường cạnh tranh chọn lựa, chỉ những ai thích nghi mới có thể tồn tại.
Bạn đến với đời xin chớ nên không chọn lựa, cần phải có bản lĩnh mới được. Cuộc cạnh tranh giữa người với người trong xã hội hiện đại diễn ra ngày càng quyết liệt, thực chất của cuộc cạnh tranh là sự vật lộn của trí tuệ, tri thức và tài năng. Xã hội càng văn minh càng đòi hỏi tri thức văn hóa khoa học càng nhiều. Bạn không thể có bất cứ tâm lý may rủi nào, cho rằng vận mệnh có thể bật đèn xanh cho một người không có bản lĩnh, cho rằng cơ hội của đời người sẽ chiếu cố đến “bị thịt” vừa ngu dốt, vừa không năng lực. Bạn muốn thành công không? Bạn có muốn có một cuộc đời lóe sáng không? Thế thì bạn sẽ bước bước đi đầu tiên chắc chắn - hấp thu hàng loạt những tri thức văn hóa khoa học. Việc này cũng giống như việc chuẩn bị hành trang cho cuộc đi xa, cũng giống như các chiến sĩ trước giờ xuất chinh phải lau kỹ khẩu súng của mình, chuẩn bị đầy đủ đạn dược. Bạn muốn cuộc đời tương lai trên đường đi được thoải mái, hả hê và có ý nghĩa không? Thế thì ngay từ chặng đường đầu tiên, bạn phải chăm chỉ học tập, quyết chí phấn đấu học hành nhé!

Trước mắt phải chăng có thuyết học đại học kiếm tiền ít, học tiểu học lại kiếm nhiều tiền đó sao? Tại sao bạn phải khắc khổ học hành, tại sao bạn phải vất vả để đi tìm kiến thức? Đúng là có người chữ nghĩa không đủ nhét đầy một túi, chỉ dựa vào vận khí nhất thời, trong thuơng trường đã vét được hàng bó bạc khổng lồ, được hưởng thụ vật chất hậu hĩnh. Song có một số giáo sư kỳ cựu đọc sách đến bạc đầu mà vẫn sống trong những căn nhà nhỏ hẹp nghèo túng đến chán nản. Cần biết rằng, đây chẳng qua chỉ là hiện tượng đặc thù ở thời kỳ quá độ của cả chế xã hội dao động lớn, thay đổi lớn, chứ không phải là hiện tượng bình thường. Cùng với sự tiêu tan các cơn đau của xã hội, cùng với việc sửa đổi các cơ chế cho phù hợp, hiện tượng này sẽ tự nhiên tiêu tan. Như gió xuân được ý, thắng lợi cuối cùng sẽ thuộc về những người có bản lĩnh siêu quần. Hơn nữa, giá trị đời người thật ra không thể dùng số lượng tiền bạc để làm thước đo. Nếu như bạn chỉ xem ý nghĩa cuộc đời là tiền bạc, là hưởng thụ vật chất, như thế thì thật là quá bất hạnh. Một người dù cho được hưởng thụ đời sống vật chất sung túc, mà lại chỉ như là một chiếc “bị thịt”, về lĩnh vực tinh thần vô cùng phong phú của loài người chỉ là một người mù tịt, một người lỗ mãng, như thế thì liệu anh ta có thể thật sự thể hiện được hạnh phúc của đời người được bao nhiêu? Đời người của anh ta thật sự có được giá trị bao nhiêu? Nếu như chỉ lấy hưởng thụ vật chất làm thước đo giá trị đời người, há chẳng phải là bất cứ người nào có máy điều hòa nhiệt độ và TV màu đều có giá trị hơn Khổng Tử, hơn Aristotle, hơn Washington chăng?
Socrates hay tôn sùng 3 câu nói nhất, một trong ba câu đó là: “Mọi tội ác đều bắt nguồn từ vô tri”.
Một trong bốn chân lý lớn của đạo Phật là: Nguyên nhân của đau khổ là ở chỗ vô tri.

Bạn đang thuộc độ tuổi đi tìm tri thức. Lúc này, bạn cần phải vứt bỏ màng che. Thành tích học tập giảm xuống thật ra không phải vì bạn ngu xuẩn. Bất cứ lúc nào bạn đều không nên nói những câu làm cho mình cụt hứng. Mãi mãi không nên nói thất bại là một trong những chiến lược cơ bản nhất của đời người.
Giá như có thầy giáo hoặc gia trưởng thô bạo nào đó tùy tiện chửi bạn ngu xuẩn, nói bạn không thể có triển vọng, bạn phải dũng cảm gạt đi, một giây cũng không giữ lại trong lòng lời nói đó. Trên đời này, người mà bản tính ngu xuẩn đến nỗi không hoàn thành được nhiệm vụ học tập thông thường là cực kỳ hiếm thấy, ngược lại tất cả mọi người đều chưa khai thác đầy đủ tiềm năng trí tuệ của họ. Khoa học hiện đại đã chỉ rõ, nếu như có người khai thác được một phần vạn tiềm năng trí tuệ của anh ta thì đã là việc phi thường rồi. Dựa vào chất xám của bạn hoàn thành nhiệm vụ học tập bình thường sẽ không thể có bất cứ vấn đề gì. Thành tích bị giảm sút chắc chắn có những nguyên nhân khác.

Hoặc là bạn khi học ở Tiểu học thành tích thường không tốt, sau khi vào Trung học và Đại học do tuổi tác lớn lên, tinh lực phân tán, lòng dạ rẽ ngang, thời gian và tâm tư dùng cho học tập giảm sút lớn nên thành tích bị sút kém. Lúc này bạn phải cân nhắc tỉ mỉ lợi hại được mất, vứt bỏ một số việc không có ý nghĩa hoặc tạm thời ý nghĩa không lớn đối với bạn, tập trung tâm lực vào việc học tập.
Hoặc là cá tính của bạn đang phát triển về hướng khác thường, thậm chí có diễn biến ở mức độ nào đó không thích hợp với sinh hoạt ở nhà trường bình thường, từ đó mà thành tích sút kém. Lúc này bạn có thể đi xin lời chỉ dẫn của chuyên gia và thầy thuốc về phương diện tâm lý, hoặc tự mình học một số kiến thức về mặt này, từ đó tự giác hiệu chỉnh lại cá tính không tốt và hành vi không tốt của bạn, kịp thời phát triển tinh thần và thân thể lành mạnh, thành tích học tập có thể tự nhiên sẽ đi lên.
Hoặc là phương pháp học tập của bạn không thích hợp, chỗ vốn cần phải bỏ chút công phu thì lại bỏ qua không chú ý. Chỗ vỗn không cần phải bỏ công phu thì trái lại phí rất nhiều thì giờ, mất sức quá nhiều, từ đó làm cho thành tích giảm sút. Lúc này bạn có thể trao đổi với thày giáo và bạn bè, tìm được phương pháp học tập chính xác, phối hợp một cách khoa học thời gian học tập của bạn.
Hoặc là bạn học lệch nghiêm trọng, chỉ thích học một hai môn nào đó, còn các môn khác không hào hứng học nên thành tích giảm sút. Lúc này bạn có thể cân nhắc lợi hại lại lần nữa, bình tĩnh suy nghĩ lại về mình, xem mình phải chăng đích thực ở một số mặt nào đó có ưu thế đặc biệt và tiền đồ phát triển tốt đẹp. Nếu là như vậy, bạn có thể trên cơ sở giành được tri thức toàn diện, ở một mặt nào đó khai thác mạnh mẽ, giành được thành công. Nếu không thì bạn phải thận trọng chọn lọc để tránh sau này hối hận.

Hoặc là thân hình bạn yếu đuối, trong đời sống học tập liên tục mắc bệnh mỏi mệt mạn tính, hễ mở vở ra đã đau đầu, nằm ngồi không yên, từ đó mà thành tích học tập giảm sút. Lúc này bạn phải tăng cường rèn luyện tăng cường thể chất, giành được thành tích học tập nâng cao.
Hoặc là còn có rất nhiều, rất nhiều nguyên nhân hoặc rõ ràng hoặc khó nhận thấy, hoặc bản thân đã biết hoặc còn chưa biết dẫn đến thành tích học tập sút kém. Tóm lại là khi thành tích học tập giảm sút, bạn cần phải kiên định lòng tin, chủ yếu dựa vào sức của chính bạn để làm xoay chuyển cục diện.
Bạn chắc chắn là bằng lòng gạt bỏ tất cả mọi trở ngại để trong đời sống học tập được nhẹ nhàng và thoải mái.

* Đường đời có ngàn vạn nẻo, đường bộ không thông, đi đường thủy.
* Trên bảng không có tên, nhưng dưới chân vẫn có đường đi. Bạn kiên định đi về phía trước, bước qua quãng đường này thì ánh dương chói lọi và muôn hoa đua sắc rộ nở đang chờ đón bạn.
Mang nặng lòng mong mỏi của cha mẹ và thầy giáo, cùng với bạn bè bạn đã trải qua mấy năm vật lộn gian khổ, chịu đựng cuộc chiến đấu thi cử đến kinh khủng. Kết qu là có một số bạn bè nhận được giấy báo trúng tuyển, còn bạn thì ngược lại trông mãi không về, đã hỏng thi.
Lúc này, bạn sẽ đau khổ, bạn có thể oán trách mình. Bạn xấu hổ đã phụ lòng cha mẹ và thầy giáo.
Nhưng bạn phải uống hết cốc rượu đắng này của đời. Bạn dù sao cũng không nên quá buồn đau. Bạn tuổi tác còn non trẻ, năm tháng tương lai hãy còn dài. Đường đời có ngàn vạn nẻo, đường bộ không thông ta đi đường thủy. Thi hỏng chỉ có nghĩa là trong một vạn con đường lớn trước mặt, con đường đào tạo bằng học hành tạm thời đóng cửa đối với bạn, vẫn còn 9999 con đường đang mở rộng cho bạn! Dựa vào tâm tình hứng thú của bạn, dựa vào ưu thế đặc biệt bạn có, bạn có thể đang thích hợp đi theo những con đường ngoài việc học đào tạo lâu dài.

Bạn chỉ mới 17, 18 tuổi, đang độ tuổi học tập, mà bạn lại có nguyện vọng tha thiết tiếp tục học tập, thì sau khi thi hỏng nên thay đổi phương thức và đối tượng học tập, cả xã hội đều là một trường học lớn, trong trường đại học này bạn vẫn có thể tung cánh bay. Chỉ cần bền gan vững chí, cuộc đời thành công vẫn thuộc về bạn. Hiện nay có nhiều hình thức đào tạo đại học như đại học tại chức, đại học ban đêm, đại học gửi thư, đại học từ xa, bạn có thể dựa theo điều kiện của mình chọn lấy một phương thức để đến học. Trong tất cả các trường nghiệp dư, điều then chốt nhất là ở chỗ tự học tự chủ. Người có chí ắt làm nên. ở đó, bạn có thể rèn luyện “mình” thêm cao hn, cường tráng hơn.
Tự học, có nghĩa là phải đạt được “chân tài thuớc học”. Bất kể bạn ở trong cảnh ngộ nào, bất kể bạn đang nằm chờ nghề nghiệp hoặc đã đi làm, hoặc đã tìm được công việc tạm thời, đều không thể vứt bỏ việc học. Khi bạn còn đang trẻ như thế này, cần phải gắng sức không ngừng, có kế hoạch tự học một môn hoặc vài môn kiến thức văn hóa khoa học. Bạn không nên thấy những bạn học được học lên mà tự hổ thẹn. Một số lớn trong những bạn đó thật ra không cao hơn chất xám của bạn, có nhiều môn thậm chí còn thua bạn một quãng. Người đi học đào tạo sâu, chắc đâu tưng lai có học vấn có tài hoa hn bạn. Bạn biết nhà văn Nghiêm Văn Tỉnh nổi tiếng đã từng ba lần hỏng thi. Gii được vấn đề flobanniux nổi tiếng về toán học, Vưng Hiểu Tinh được trường Đại học khoa học kỹ thuật quốc phòng nhận đặc cách là giáo viên toán, lại là người thi hỏng năm 1977!
Cũng có một số người tuy vào đại học, học được học vị Thạc sĩ, nhưng sau khi ra khỏi cổng nhà trường vẫn bình thường, chẳng làm nên được việc gì, bất kể ở phương diện nào đều không tỏ ra xuất sắc hơn bạn. ở xã hội khoa học kỹ thuật hiện đại đổi mới từng tháng từng ngày, tri thức bùng nổ, chu kỳ tri thức đổi mới ngày càng ngắn. Bạn chỉ có không ngừng học tập mới có thể hòa được vào nhịp độ nhanh của thời đại, một khi dừng bước không đi lên thì lập tức đã bị bỏ rơi lại sau, bất kể bạn là sinh viên chính quy hay là học sinh “Ngũ Đại” (ý nói các trường nghiệp dư) cũng đều thế cả. Người Mỹ thống kê đã đưa ra kết luận: Những kiến thức số sinh viên tốt nghiệp đại học năm 1976 học được, đến năm 1980 đã có một nửa đã cũ, đến năm 1986 hầu như toàn bộ đều lỗi thời. Lúc này anh ta nếu như vẫn không tăng cường học tập, đổi mới kiến thức, đến năm 1990, anh ta sẽ chẳng có gì khác với một học sinh phổ thông Cao trung 10 năm trước. Đại học đã thành quá khứ, lúc này chỉ còn lại một mnh bằng chỉ có cái tên mà thôi.

Ở trong một xã hội nền giáo dục không phát đạt, thói đời thường tôn sùng mảnh bằng cao, sau khi bạn thi trượt bạn có thể phải chịu sức ép thiên kiến, chịu sự xem nhẹ của xã hội, chịu sự khinh rẻ của những người giống như cánh hàng thịt người Hồ kia trong “Nho lâm ngoại sử” 260 năm về trước. Lúc này, bạn dù sao cũng đừng để ý đến những cái đó, thi hỏng, nhân cách của bạn thật ra không có khiếm khuyết chút nào, thật ra bạn không có thấp lùn hơn người. Bạn vẫn như trước kia, ngẩng cao đầu mạnh bước, đối với cái nhìn lạnh lùng, châm biếm và khinh miệt của “bọn hàng thịt người Hồ” bạn chỉ cần liếc mắt một cái là đủ. Bạn phải mạnh dạn bỏ rơi họ để đi về phía trước. Bạn phải dùng hành động thực tế, dùng thành quả to lớn của đời người để trả lời họ. Theo thời gian trôi đi, dựa vào lòng kiên nhẫn và ngoan cường của bạn, ít thì chỉ vài tháng mà nhiều thì hai ba năm, “bọn hàng thịt người Hồ” sẽ tự mất hứng, mà phải trố mắt nhìn bạn, chưa biết chừng còn gọi bạn là “ông em rể hiền” nữa.
Shubenhwa thậm chí nói: “Tiến bộ của triết học được tạo nên ở ngoài cổng nhà trường”.
Những người nổi danh ở ngoài cổng nhà trường, làm nên những sự nghiệp oanh liệt được cả loài người mến phục nhiều vô kể. Tùy ý nghĩ ra, bạn sẽ có thể kê ra hàng loạt tên tuổi chói sáng - Rửnghen, khi học trung học bị vu cáo đuổi học, đến tư cách thi đại học cũng không có, nhờ tự học đã trở thành nhà vật lý nổi tiếng của Đức, lần đầu tiên nhận giải thưởng Nobel. Leven Hook, một đời chưa hề qua giáo dục chính quy, là người làm ở phòng thường trực của một Tòa thị chính ở Hà Lan, bằng tự học đã phát minh ra kính hiển vi, từ đó phát hiện ra vi trùng vén lên bức màn của hàng loạt môn khoa học hiện đại. Edison, Faraday, Franklin, Stevenson, Lomonoxov, Hoa La Canh... đều tự học mà trở thành nhà khoa học, nhà phát minh vĩ đại. Antuson, Gorki tự học trở thành văn hào nổi tiếng thế giới. Tề Bạch Thạch, Nhiếp Nhĩ, Mai Lan Phương đều tự học mà trở thành nhà nghệ thuật tầm cỡ thế giới. Điôgen, một thợ thuộc da người Đức bằng tự học đã trở thành tác gia, nhà triết học hiển hách. Xiuwabu vì nhà nghèo chỉ học đến năm thứ hai trung học thì thôi học. Làm người đánh xe, làm thuê mướn ở nhà hàng cơm, người quét dọn ở nhà máy, khi làm những công việc này ông vẫn học tập từ trong trường học lớn ngoài xã hội, về sau dựa vào tài năng xuất sắc của ông, đã đảm nhận chức chủ tích hội đồng quản trị Công ty thép Mỹ. Vương Vĩnh Khánh, chủ tịch Tập đoàn chất dẻo Đài Loan có tài sản 4 tỷ đô la chỉ được học qua giáo dục Tiểu học kiểu Nhật, ông có thể dùng tiếng Anh thảo luận vấn đề quản lý kiểu Trung Quốc của ông với các nhà kinh tế học được xếp vào một trong mười nhà cự phú người Hoa trên toàn cầu. Engels và Mao Trạch Đông cũng là tinh anh của nhân loại ở ngoài cổng trường đại học...
Bạn nhận được gợi ý gì từ trong hàng loạt những tên tuổi còn chưa kể hết này? Mặc dù hỏng thi, nhưng chẳng lẽ bạn lại không thể tỏ ra được bản sắc anh hùng của mình trong cuộc chiến của đời người chăng?

Thật ra trên đời cũng có những người mơ hồ ngu xuẩn, họ nhìn không ra ngoài con đường học đào tạo lâu dài ra, còn có 9999 con đường lớn của trường đời, lại đem toàn bộ cuộc đời tùy tiện xem như một canh bạc, dốc túi liều một phen vào việc bước vào đại học, đến khi thi hỏng từ chỗ ngã một keo không dậy nổi, ngã lòng nản chí liền đi đến tuyệt vọng. Đây thật sự là một điều quá bất hạnh. Trước hết, tâm trạng này không lành mạnh bình thường, mà có thiên hướng hẹp hòi, bệnh hoạn. Những người như thế dù cho có lên được đại học, trong tương lai anh ta cũng luôn luôn có thể không chịu đựng nổi những đả kích khác của đời người. Bạn dẫu sao cũng đừng nên noi theo những con người như thế.
Trên danh sách tuy không có tên mình, nhưng dưới chân vẫn có đường đi. Bạn kiên định đi về phía trước, bước qua quãng đường này thì ánh dương chói lọi và muôn hoa đua sắc rộ nở đang chờ đón bạn.

9- Khoảnh khắc sa vào lưới tình

II- Mưa đêm ở ba sơn